سیستم ایکس فرماندهی کل بدن در قسمت مغز است که اگر فرامین آن درست باشد تمام قسمتهای بدن کارشان را درست انجام میدهند ، اگر فرمان هایی که از مغز می آید ناقص باشد باعث ایجاد بیماری میشود و اگر بتوانیم آن فرمانها را که اشکال دارند برطرف کنیم بیماری را درمان کرده ایم و قسمت عمده این سیستم در مغز و در غده درون ریز بدن قرار دارند. مصرف انواع مواد مخدر و دخانیات،افکار منفی و … باعث تخریب بر عملکرد این سیستم می باشد.
سیستم تولید کننده مخدرهای طبیعی بدن غدد و مجموعه هورمون ها و نوروترانسمیترها ( واسطه های شیمیایی یاناقل های عصبی ) در فضایی بین سیناپسی است .بخش دیگری از عملکرد سیستم ایکس تولید مواد شبه افیونی و ضد درد است این مواد شیمیایی تولید شده که پیام عصبی هستند به نقاط مورد نظر بدن انتقال می یابند مواد شبه افیونی مانند:اندروفین, دینورفین, انکفالین, دوپامین, سروتونین, استیل کولین,ایپورفین, آدرنالین و………
مواد شبه افیونی که در بالا به آن اشاره شد وظیفه سنگینی در بدن انسان عهده دار هستند که به چند مورد از آن می پردازیم:
اندروفین:
اندورفینها مسکنها یا مرفینهای طبیعی بدن خوانده میشوند در حقیقت بسیار شبیه به مخدرهایی مانند مورفین و دیگر مشتقات تریاک عمل میکند و تولید آنها در زمان فعالیتهای بدنی, هیجان, احساس درد, فعالیت جنسی و احساس عشق است.اعمالی چون ورزش یا خنده و گریه کردن نیز میتواند سبب آزادی اندورفین میشود بهطورکلی اندورفینها باعث ایجاد حالات خوشی و لذت شده و آرامشبخش هستند همچنین بهواسطه توقف ارسال پیامهای درد بهسوی مغز موجب از بین رفتن حس درد میشوند.
انکفالین:
گیرندههای درد محرکهایی که باعث درد میشوند را شناسایی میکنند ، وقتی عضو آسیب میبیند ، از انتهای اعصاب آسیبدیده آن پیامهای انتقال داده میشود که باعث احساس درد میشود. پیام عصبی حامل درد به نخاع و سپس به مغز انتقال داده میشود. پس از رسیدن پیام عصبی درد به طناب عصبی, پیام درد بهوسیله گروهی از انتقالدهندههای عصبی به نام انکفالین ها سرکوب میشوند زمانی که انکفالینها به نورونهای مغز میپیوندند از انتقال پیام درد به مغز جلوگیری میکند لازم است بدانیم از مغز موادی شبه مخدر به نام اندورفین و انکفالین ترشح میشود که در صورت اعتیاد به مواد مخدر ترشح این مواد سرکوب میشود.
دوپامین:
دوپامین در مغز نقش پیامرسان عصبی و در خون نقش هورمونی دارد، در مغز چندین مسیر دوپامینی وجود دارد که مسیرهای دوپامینرژیک نامیده میشود. دوپامین مهمترین نقش را در ایجاد لذت و پاداش دارد. افزایش دوپامین در مناطق خاصی از مغز که به مرکز پاداش معروفاند در فرد ایجاد حس سرخوشی (پاداش) میکند برای همین داروهای دوپامینرژیک بهصورت عمده مورد سوءاستفاده قرار میگیرند. دوپامین همچنین در کنترل دستگاه حرکتی نقش دارد ، از کارکردهای دیگر دوپامین در مغز کنترل و تنظیم ترشح هورمونهاست و در خارج از مغز و در بدن دوپامین نقش هورمونی دارد. دوپامین در خون از آزادسازی نوراپی نفرین جلوگیری میکند و باعث تنگی عروق خونی میگردد، در کلیه دفع سدیم و حجم ادرار را افزایش میدهد، ترشح انسولین از پانکراس را کاهش و تحرک دستگاه گوارش را نیز کاهش میدهد.
سروتونین:
سروتونین یک ماده شیمیایی است که نقشهای مختلفی در بدن انسان ایفا میکند. این ماده هورمون شادی نیز نامیده میشود زیرا بهسلامت و شادی انسان کمک میکند و سروتونین برای انتقال پیام بین سلولهای عصبی استفاده میشود و بهصورت کلی در سلامتی و خوشحالی انسان مشارکت میکند و به بهبود چرخه خوابوبیداری و ساعت بیولوژیک بدن کمک میکند.
این ماده در تنظیم اشتها, هیجانات, حرکت و اعمال غیرارادی نیز نقش دارد و بهطورکلی سروتونین در حفظ تعادل خلق نقش کلیدی ایفا میکند و سطوح پایین سروتونین با افسردگی مرتبط شده است.
آدرنالین:
آدرنالین یا اپی نفرین هورمونی است که از غدد فوق کلیوی و برخی سلولهای عصبی ترشح میشود ، این هورمون در پاسخ به استرس, هیجان و خطر ترشح میشود. اپی نفرین به بدن کمک میکند تا با سرعت بیشتری واکنش نشان بدهد . فرایند ترشح آدرنالین از مغز شروع میشود زمانی که با موقعیت خطرناک و عوامل استرسزا مواجه میشوید ، اطلاعات حاصل از آن شرایط به مغز فرستاده میشود ، این بخش از مغز مسئول پردازش عواطف است .آدرنالین به گیرندههایی بر روی سلولهای کبد متصل میشود تا مولکولهای بزرگتر قند به نام گلیکوژن را به اجزای کوچکتر و قابلاستفاده بدن (گلوکز) تبدیل کند درنتیجه انرژی موردنیاز عضلات افزایش مییابد.
آدرنالین باعث تنفس سریعتر و سلولهای قلب را تحریک میکند و موجب میشود جریان خون به عضلات اصلی افزایش پیدا کند و سیستم تعلیق را افزایش میدهد.
میتوان گفت سیستم ایکس عملکرد بسیار وسیعی دارد و در واقع تعادل جسمی, روحی و روانی گفتاری و رفتاری حتی نحوه راه رفتن, سخن گفتن ,سرحالی و کسلی, شادی و عشق و نفرت تحت تأثیر مستقیم و عملکرد سیستم ایکس قرار دارد مصرف مکرر مواد مخدر باعث میشود سیستم ایکس تولید مواد شبه افیونی را کاهش دهد و درنتیجه مخدر بیرونی جایگزین میگردد بنابراین مصرف مواد مخدر باعث عدم تعادل غدد در تولید هورمونها و ارتباط و هماهنگی با یکدیگر میشوند.
تهیه مطالب : گروه مرزبانی جمعیت نور سینا